Bài luận nền tảng thương hiệu GENKISAGE — Trịnh Thanh Hải, 26/10/2025
Những tháng gần đây, thời tiết dường như không còn đi theo quy luật xưa cũ.
Sáng nắng, trưa mưa, chiều gió lạnh, đêm oi bức – thiên nhiên như một cơ thể khổng lồ đang chuyển mình, phản ứng trước những biến động sâu thẳm của Trái Đất. Và kỳ lạ thay, cơ thể con người cũng dao động theo nhịp ấy.
Không ít người cảm thấy mệt mỏi, mất ngủ, đau đầu, tê bì, rối loạn tiêu hóa, cảm giác “khó thở dù không bệnh gì rõ ràng.” Đó không phải là ngẫu nhiên. Đó là cơ thể lên tiếng khi “thiên – địa – nhân” mất quân bình.
- Từ triết lý cổ nhân: “Thiên nhân hợp nhất” – Gốc rễ của dưỡng sinh
Từ hàng ngàn năm trước, các bậc y gia phương Đông như Hoàng Đế, Kỳ Bá, Biển Thước, Tôn Tư Mạc, Lý Thời Trân đều đã nói rõ: “Người thuận theo tự nhiên thì sống lâu, người nghịch lại thì bệnh sinh.”
Trong Hoàng Đế Nội Kinh có đoạn: “Ngũ tạng ứng ngũ thời, ngũ khí ứng ngũ hành; nhân khí hòa tắc an, nghịch tắc bệnh.” Nói cách khác, cơ thể là một tiểu vũ trụ, mang đầy đủ ngũ hành – âm dương – khí huyết – tạng phủ. Khi trời đất đổi mùa, nếu ta không thích ứng kịp, thì nội khí cũng loạn, tạng phủ mất điều hòa, bệnh sinh ra từ đó.
Ngày nay, biến đổi khí hậu khiến “mùa” không còn rõ, “khí” không còn thuận – con người hiện đại, sống trong nhà kín, làm việc với màn hình – dần mất khả năng cảm nhận nhịp sinh học tự nhiên. Đó chính là nguyên nhân thâm sâu của hàng loạt chứng bệnh “không tên”.
- Y học hiện đại đồng thanh: “Cơ thể là hệ sinh thái”
Điều đáng quý là, các nhà khoa học phương Tây hiện nay bắt đầu nói về “biological rhythm” – nhịp sinh học tự nhiên, circadian system, và microbiome balance (cân bằng vi sinh nội tạng) – tất cả đều đồng nghĩa với khái niệm “âm dương điều hòa” trong Đông y.
Các viện nghiên cứu tại Harvard, Kyoto, Basel, và Viện Pasteur đã chứng minh rằng:
- Nhiệt độ, độ ẩm, áp suất không khí và ánh sáng đều ảnh hưởng đến hormon, hệ miễn dịch và nhịp tim.
- Khi cơ thể tiếp xúc liên tục với môi trường thời tiết “nhiễu loạn”, hệ thần kinh tự động (autonomic system) bị rối loạn – dẫn đến mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, thậm chí trầm cảm.
- Việc thiếu ngủ hoặc ăn uống lệch thời gian làm suy yếu cơ chế “tự điều hòa khí huyết”.
Như vậy, từ Đông sang Tây, từ cổ chí kim – nhân loại đang quay lại một chân lý duy nhất: “Sức khỏe không phải là chống lại tự nhiên, mà là trở về với nhịp sống tự nhiên.”
- Nghệ thuật điều hòa khí huyết trong thời đại biến động
Ngày nay, khi khí hậu biến đổi thất thường, điều cốt yếu không chỉ là tránh gió, đội mưa, mà là giữ cho nội khí vững vàng, tâm trí tĩnh lặng.
3.1. Giữ ấm “ba cửa” – bảo tồn nguyên dương
Cổ nhân dạy: “Phong tà từ hư mà nhập, hàn tà từ hư mà thắng.” Ba nơi cần giữ ấm: cổ gáy (Phong Trì), lưng eo (Mệnh Môn), bàn chân (Dũng Tuyền). Khi ba cửa này được bảo vệ, nguyên khí không tán, thân thể ít bị cảm hàn, khớp xương thông thuận, thần khí an định.
3.2. Ăn uống thuận mùa – điều chỉnh tạng khí
Mùa ẩm thấp: tăng vị cay ấm, giảm vị ngọt, tránh lạnh sống. Mùa nóng: tăng rau xanh, trái cây vị đắng mát để thanh tâm, lợi thấp. Mùa gió lạnh: tăng vị mặn – bổ thận, dưỡng âm. Cách ăn theo mùa chính là dưỡng khí huyết từ bên trong, tránh “phong thấp” xâm nhập.
3.3. Thở – nghệ thuật quên lãng mà khoa học hiện đại đang tái khám phá
Trong thiền và khí công, hơi thở được xem là nhịp cầu nối giữa thân và tâm. Thở sâu, chậm, bằng mũi giúp kích hoạt dây thần kinh phế vị, giảm stress, tăng tuần hoàn máu, điều hòa huyết áp. Thở đúng cách chính là điều hòa khí huyết thực tiễn nhất.
- Lời dạy của tiền nhân và sứ mệnh của người thầy thuốc hôm nay
Bậc hiền y Tôn Tư Mạc từng nói: “Thương người như thương thân, thấy bệnh như thấy mình bệnh.”
Còn danh y Việt Nam Tuệ Tĩnh dạy rằng: “Nam dược trị nam nhân.” Không chỉ là chữa bệnh bằng thuốc Nam, mà còn là lời nhắc: hãy chữa bệnh bằng trí tuệ, nhân tâm và khí hậu của quê hương.
Người thầy thuốc thời nay cần học từ khắp nơi – từ kinh điển cổ phương Đông, đến tri thức y học hiện đại phương Tây – nhưng quan trọng hơn cả là dung hòa để phục vụ con người hôm nay. Đông y không phải là quá khứ. Đông y là trí tuệ về sự sống – và sự sống ấy đang cần được hiểu lại, bằng tấm lòng, bằng nhận thức, bằng sự tĩnh tại trong giữa thời loạn động.
- Kết luận: Khi thân điều hòa – tâm sẽ sáng
Điều hòa khí huyết không chỉ để khỏe hơn, mà để sống hòa điệu hơn với thế giới. Vì suy cho cùng, thiên tai ngoài trời không thể lớn hơn cơn bão trong lòng người. Khi tâm yên, huyết thuận, khí hành, thì dù ngoài kia bão nổi, trong ta vẫn an nhiên.
GENKISAGE — Nơi y học cổ truyền gặp tri thức hiện đại. Viết bởi Trịnh Thanh Hải. 26/10/2025
